WIEK DZIECKA ARTYKULACJA GŁOSEK

pierwsze miesiące życia powstają przypadkowe dźwięki tzw. głużenie

ok. 6 miesiąca życia powtarzanie usłyszanych dźwięków tzw. gaworzenie

1-2 rok życia pojawiają się pierwsze wyrazy: mama, tata, baba, dziecko wymawia samogłoski ustne: a, o, e, i, u, y oraz spółgłoski: p, b, m, d, t, n , a także zmiękczone: pi, bi, mi

2-3 rok życia pojawiają się proste zdania, dziecko wymawia samogłoski nosowe: ę, ą i spółgłoski: w, f, wi, fi, ś, ź, ć, dź, ń, l, li, k, g, ch, ki, gi, chi, j, ł pojawiają się spółgłoski s, z, c, dz

4-5 rok życia pojawia się głoska r oraz głoski: sz, ż, cz, dź

5-6 rok życia utrwalane są głoski: sz, ż, cz, dż

7 rok życia technika mówienia opanowana

• Seplenienie (sygmatyzm) – to nieprawidłowa wymowa głosek trzech szeregów: – syczącego – s, z, c, dz, – szumiącego – sz, ż, cz, dż, – ciszącego – ś, ź, ć, dź. Najczęściej spotykamy nieprawidłową wymowę szeregu szumiącego, który jest zamieniany na szereg syczący, np. szafa-safa.

• Reranie (rotacyzm) – to nieprawidłowa wymowa głoski r. Najczęstszą przyczyną wadliwej wymowy głoski r jest nieprawidłowa praca lub budowa języka. Głoska ta może być nieprawidłowo realizowana na przykład poprzez deformacje (słyszymy wtedy różnego rodzaju dźwięki, które nie występują w systemie fonetycznym danego języka). Głoska r może być też zastępowana inną np. przez l lub j. Niekiedy r wymawiane jest nieprawidłowo: wargowo, policzkowo, gardłowo (tzw. francuskie r) lub tylnojęzykowo.

Kappacyzm, Gammacyzm – nieprawidłowa realizacja głosek tylnojęzykowych zwartych k, g, ki, gi.

• Wymowa bezdźwięczna – zaburzenia w realizacji dźwięczności, nieumiejętność realizowania głosek dźwięcznych (wyjątek stanowią samogłoski oraz spółgłoski sonorne m, n, mi, ni, l, j), zastępowanie głosek dźwięcznych odpowiednimi głoskami bezdźwięcznymi lub mylenie obu szeregów.

• Rynolalia (rynofonia, rynizm, nosowanie) – wymawianie głosek ustnych „przez nos” oraz trudności w wymowie głosek nosowych.

Należy sobie zdawać sprawę, iż zlikwidowanie wady wymowy u dzieci nie następuje podczas jednego spotkania z logopedą. Najczęściej terapia trwa kilka lub kilkanaście miesięcy, a może trwać nawet kilka lat (jeśli u dziecka występuje wiele wad wymowy). O skuteczności terapii logopedycznej decyduje systematyczność uczęszczania na zajęcia, kontynuacja pracy w domu tzn. ćwiczenie tego, co polecił logopeda. Praca w domu polega najczęściej na ćwiczeniu narządów artykulacyjnych, zwłaszcza języka i warg oraz na utrwalaniu wymowy poszczególnych głosek w sylabach, wyrazach i zdaniach.

1. Przygotowawczy , którego celem jest usprawnienie narządów mowy i słuchu;

2. Właściwej pracy logopedycznej, tj. wywołanie w izolacji prawidłowej artykulacji zaburzonej głoski;

3. Utrwalania wywołanego dźwięku, w izolacji, w sylabach, wyrazach (we wszystkich możliwych pozycjach), zdaniach, krótkich tekstach i różnorodnym materiale językowym;

4. Automatyzacji wywołanego dźwięku, polega na oderwaniu od świadomości faktu wymowy, dzięki utrwaleniu wzorców kinestetyczno – ruchowych i autokontroli słuchowej.

Prawidłowa artykulacja uzależniona jest od wielu czynników, głównie odpowiedniej sprawności motorycznej (głównie warg i języka), właściwej percepcji słuchowej, prawidłowej budowy anatomicznej, odpowiedniej regulacji procesów nerwowych i biochemicznych w mózgu. Na każdym etapie rozwoju może dojść do uszkodzeń któregoś z elementów tej precyzyjnej „układanki”, jaką jest nasza wymowa. A więc wady wymowy występują nie tylko u dzieci, ale nie rzadko są one udziałem ludzi dorosłych. W gabinetach logopedycznych naszymi pacjentami są gimnazjaliści, uczniowie ponadgimnazjalni, studenci, osoby pracujące. Niejednokrotnie zaburzenia wymowy diagnozowane u tych pacjentów, to zaniedbania z okresu wczesnego dzieciństwa czy okresu edukacji wczesnoszkolnej. Osoby te mają świadomość swoich niedoskonałości w sferze artykulacji. Często ich decyzja o podjęciu zainspirowana jest przez środowisko rówieśnicze, znajomych, rodzinę, a czasem wynika z wymogów wykonywanej pracy zawodowej (np.: nauczyciele, prawnicy, dziennikarze, politycy). Ćwiczenia, proponowane przez logopedę, mogą zdecydowanie poprawić wymowę, co ogólnie korzystnie wpływa na funkcjonowanie pacjenta w każdej sytuacji komunikacyjnej.Wynika z tego, że nie korygowane zaburzenia mowy, stwierdzone u małych dzieci, mogą odbić się szerokim echem w przyszłości i rzutować na karierę zawodową, relacje z innymi ludźmi.Jest to jeszcze jeden argument na to, aby wszelkie dostrzegane nieprawidłowości w procesie nabywania mowy u naszych dzieci były konsultowane z logopedami.

To pytanie zadają rodzice, szukający potwierdzenia takiej opinii wydawanej niejednokrotnie przez innych specjalistów, ale nie logopedów. W wielu wypadkach jest to uśpienie czujności rodziców, podczas gdy ich obawy są często uzasadnione. Istnieją pewne opóźnienia, które pod wpływem stymulacji rodziców czy przedszkola normują się samoistnie. Jednak powszechne jest zjawisko, że do gabinetów logopedycznych dzieci zgłaszane są zbyt późno. Aby określić stan mowy dziecka, należy dysponować wiedzą o poszczególnych okresach jej rozwoju. Na tej podstawie dopiero można stwierdzić, co jest charakterystyczne dla danego rozwoju, a co jest sygnałem do pojęcia radykalniejszych kroków. Taką właśnie wiedzą dysponują logopedzi.

1. Ćwiczenia logopedyczne powinny stać się codziennym rytułałem. Ćwicz z dzieckiem o stałych porach, np. po obiedzie, po odrobieniu zadań domowych. Codzienne, kilkunastuminutowe wykonywanie ćwiczeń sprawi, że dziecko będzie nabierało nawyku prawidłowego mówienia.

2. Wykonuj z dzieckiem pomoce edukacyjne, niech ćwiczenia logopedyczne kojarzą się dziecku z dobrą zabawą. Ćwiczyć możecie wszędzie podczas spaceru, przygotowywania posiłków, codzienne rozmowy.

3. Ćwicz razem z dzieckiem. Nie wstydż się robienia dziwnych min przed lustrem. Pokaż dziecku co nasza buzia i nasz język potrafią.

4. Nigdy nie wyśmiewaj dziecka, jego wady czy braku postępów. Czasami mijają długie miesiące zanim pojawią się efekty terapii. Bądż cierpliwy i konsekwentny. Twoja konsekwentne mobilizowanie dziecka do wykonywania ćwiczeń jest kluczem do jego sukcesu. Motywuj swoje dziecko do pracy i nagradzaj dobrym słowem lub… (tu zdajemy się na Twoją pomysłowość)

5. Bądż w kontakcie z logopedą prowadzącym terapię, aby na bieżąco omawiać postępy dziecka, zapytać o sposób wykonywania ćwiczeń aby uniknąć ewentualnych błędów podczas ich wykonywania.

6. Pamiętaj, tylko systematyczna praca i wytrwałość pozwolą osiągnąć cel jakim jest prawidłowa wymowa i sprawna komunikacja. Powodzenia!